Περίληψη

Τα παιδιά αναζήτησαν πόσο σημαντική είναι η σωστή διατροφή καθώς και η σωματική άσκηση για την υγεία τους, την ευεξία και την ευημερία στη ζωή τους. Με αφορμή αυτή την έρευνα, ξεκίνησαν τη δημιουργία ενός παιχνιδιού με εκπαιδευτικό χαρακτήρα όπου αποτελείται από δύο στάδια υλοποίησης. Στο πρώτο στάδιο υλοποίησης κατασκεύασαν με τουβλάκια lego από τον εξοπλισμό WeDo 2.0 ένα χειροκίνητο πιάτο και το συνέδεσαν με τον υπολογιστή. Ακολούθησε το δεύτερο στάδιο υλοποίησης της εργασίας, όπου υλοποίησαν στο περιβάλλον δημιουργίας παιχνιδιών Scratch ένα παιχνίδι στο οποίο εμφανίζονται τυχαία στην οθόνη ποικίλες τροφές (υγιεινές και μη υγιεινές). Ο παίκτης χρειάζεται να πιάσει στα χέρια του την κατασκευή από lego και να προσπαθήσει να μαζέψει στο πιάτο όλα τα υγιεινά τρόφιμα που βλέπει στην οθόνη. Στόχος είναι να γνωρίσουν το σωστό γεύμα για μια ισορροπημένη διατροφή και να εκτιμήσουν την αξία της σωστής διατροφής για την υγεία.

Λέξεις κλειδιά: έρευνα, Scratch, προγραμματισμός, lego, υγιεινή διατροφή

Κατεβάστε πατώντας εδώ την παρουσίαση των παιδιων σε Powerpoint.

1. Εισαγωγή

Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) έχουν διεισδύσει σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τα παιχνίδια είναι ελκυστικές δραστηριότητες που κινητοποιούν τους μαθητές, καλλιεργούν δεξιότητες, βοηθούν στην κατανόηση πολύπλοκων διεργασιών και αλληλεπιδράσεων.

Τα ψηφιακά παιχνίδια κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες: παιχνίδια δράσης προοπτικής πρώτου προσώπου (δηλαδή ο παίχτης βλέπει τον κόσμο μέσα από τα εικονικά μάτια του ήρωα του παιχνιδιού) ή τρίτου, παιχνίδια στρατηγικής, παιχνίδια περιπέτειας, αθλητικά παιχνίδια, παιχνίδια εξομοίωσης, παιχνίδια ρόλων, παιχνίδια παζλ. Τα ψηφιακά διαδραστικά παιχνίδια είναι πλέον αναπόσπαστο στοιχείο της κουλτούρας της νέας γενιάς και μάλιστα χαρακτηρίζονται ως ευχάριστες δραστηριότητες για τις νεαρές ηλικίες γιατί μπορούν να δημιουργήσουν κίνητρα στους παίκτες με τρεις τρόπους, τη φαντασία, την πρόκληση και την περιέργεια.

Η εκπαιδευτική παρέμβαση υλοποιήθηκε από τους μαθητές της Δ’ τάξης του Δημοτικού. Οι δραστηριότητες για την υλοποίηση του εκπαιδευτικού παιχνιδιού ήταν είτε ομαδικές είτε ατομικές. Από πλευράς υλικού, ο αριθμός των ηλεκτρονικών υπολογιστών ήταν αρκετός ώστε να μας βοηθήσει. Από την πλευρά του λογισμικού, χρησιμοποιήσαμε το εκπαιδευτικό λογισμικό Scratch. Μαζί με το λογισμικό έγινε πλοήγηση στο διαδίκτυο σχετικά με τα διαδικτυακά ψηφιακά παιχνίδια και την αξία της σωστής διατροφής για την υγεία.

Ο γνωστός ψυχολόγος Simon Egenfeldt-Nielsen στην αναφορά που έκανε το 2009, ανέφερε τρεις διαφορετικούς τρόπους χρήσης των ψηφιακών παιχνιδιών στο εκπαιδευτικό σύστημα 1) τη μάθηση μέσω των παιχνιδιών, 2) τη μάθηση με παιχνίδια και 3) τη μάθηση από τη δημιουργία παιχνιδιών. Η παρούσα εργασία περιγράφει μια εκπαιδευτική δραστηριότητα που ακολουθεί την προσέγγιση της μάθησης μέσω παιχνιδιών για την εκμάθηση ενός σωστά δομημένου γεύματος για μια ισορροπημένη διατροφή και την εκτίμηση της αξίας της σωστής διατροφής για την υγεία.

2. Δημιουργία ψηφιακού υλικού με το Scratch

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Scratch αποτελεί μια οπτική γλώσσα προγραμματισμού. Στόχο της έχει τη διδασκαλία εννοιών προγραμματισμού σε παιδιά και εφήβους, ενώ επιτρέπει στους παίκτες να δημιουργήσουν παιχνίδια, βίντεο, μουσική, ιστορίες, προσομοιώσεις σε διάφορες γλώσσες. Στον ιστότοπο http://scratch.mit.edu μπορεί οποιοσδήποτε να κατεβάσει δωρεάν το λογισμικό, να φτιάξει το δικό του πρόγραμμα, να το μοιραστεί με την υπόλοιπη κοινότητα καθώς και να «κατεβάσει» διάφορα έργα άλλων χρηστών. Η δημοτικότητα του Scratch στην εκπαίδευση οφείλεται στην ευκολία με την οποία μπορούν να δημιουργηθούν τα προγράμματα.

3. Το σενάριο

Το σενάριο αναφέρεται στην εύρεση υγιεινών φαγητών ώστε να μάθουμε ποια τρόφιμα δημιουργούν ένα σωστό γεύμα για μια ισορροπημένη διατροφή και να εκτιμήσουμε την αξία της σωστής διατροφής για την υγεία μέσα από ένα διασκεδαστικό και ευχάριστό τρόπο. Ξεκινώντας το παιχνίδι έχουμε στα χέρια μας το χειροποίητο πιάτο από τουβλάκια lego. Μόλις κατανοήσουμε τις οδηγίες του παιχνιδιού, αρχίζουν να πέφτουν από την οθόνη ποικίλες τροφές είτε υγιεινές είτε μη υγιεινές. Πρέπει να σκεφτούμε ποιες από αυτές τις τροφές θα εντάξουμε σε ένα σωστό γεύμα. Στην περίπτωση που πιστεύουμε ότι το φαγητό είναι υγιεινό τότε θα χρειαστεί να γείρουμε το πιάτο προς την κατεύθυνση που πέφτει το φαγητό ώστε να το πιάσει. Στην περίπτωση όμως που κρίνουμε ότι το φαγητό είναι μη υγιεινό τότε μπορούμε να το παραμελήσουμε μέχρι να εξαφανιστεί από την οθόνη και να ξεκινήσει να πέφτει το επόμενο. Το παιχνίδι ολοκληρώνεται όταν μαζέψουμε 30 υγιεινές τροφές.

4. Υλοποίηση σεναρίου και ο προγραμματισμός

Πλοηγηθήκαμε στο διαδίκτυο για την κατανόηση και εμβάθυνση των γνώσεων μας στη σωστή διατροφή καθώς και στη σωματική άσκηση για την υγεία μας, την ευεξία και την ευημερία στη ζωή μας. Εμπεδώσαμε τα θετικά αλλά και τα αρνητικά οφέλη που προσφέρουν διάφορες τροφές που τρώμε καθημερινά.

Αφιερώσαμε χρόνο για την εκμάθηση του περιβάλλοντος και τις διαδικτυακής κοινότητας καθώς και έτοιμα παραδείγματα που έχουν δημιουργήσει παιδιά της ηλικίας μας. Επίσης, έμφαση δόθηκε στις βασικές εντολές κίνησης, εμφάνισης, ελέγχου της γλώσσας προγραμματισμού Scratch. Ακολούθησε η εξάσκησή μας πάνω στο περιβάλλον του Scratch (Εικόνα 1) με την καθοδήγηση της καθηγήτριάς μας για περαιτέρω βοήθεια σε απορίες που μας είχαν δημιουργηθεί.

Εικόνα 1: Περιβάλλον του Scratch

Συζητήσαμε και αποφασίσαμε μεταξύ μας για το σκηνικό του παιχνιδιού. Η ομάδα μας ξεκίνησε από την κατασκευή του χειροποίητου πιάτου με τουβλάκια lego από τον εξοπλισμό WeDo 2.0. Χρησιμοποιήσαμε τη φαντασία μας και προσθέσαμε ένα ένα τα τουβλάκια lego συμβάλλοντας όλοι μαζί στη δημιουργία του πιάτου (Εικόνα 2). Ενώσαμε με τέτοιο τρόπο τα τουβλάκια ώστε το πιάτο να βρίσκεται στο πάνω μέρος της κατασκευής και τοποθετήσαμε το γυροσκόπιο ώστε με τη βοήθεια των μοιρών να καταλάβει το πρόγραμμα προς ποια κατεύθυνση δείχνει το πιάτο.

Εικόνα 2: Κατασκευή χειροποίητου πιάτου με lego τουβλάκια

Μόλις ολοκληρώσαμε την κατασκευή, μας ανατέθηκε η απεικόνιση στο πρόγραμμα Scratch των τροφίμων και των σκηνικών του παιχνιδιού. Στην καρτέλα «Ενδυμασίες» και στην επιλογή «Ζωγραφική» ζωγραφήσαμε ποικίλα τρόφιμα υγιεινά και μη υγιεινά ώστε να συμπεριληφθούν στο παιχνίδι μας (Εικόνα 3). Μόλις ολοκληρώσαμε τη δραστηριότητα της απεικόνισης, ακολούθησε το προγραμματιστικό κομμάτι της εργασίας.

         

Εικόνα 3: Υγιεινά και μη υγιεινά τρόφιμα

Έχοντας ήδη μάθει να χειριζόμαστε από προηγούμενα μαθήματα το πρόγραμμα Scratch, κατανοήσαμε το πρόγραμμα και μας χρειάστηκε μια μικρή επανάληψη των εννοιών των εντολών επανάληψης. Πιο συγκεκριμένα τις εντολές επανάληψης για παράδειγμα «για πάντα», «επανάλαβε ώσπου», «εάν» και «εάν τότε αλλιώς». Επίσης, μια ακόμα σημαντική έννοια που χρησιμοποιήσαμε ήταν η έννοια της μεταβλητής. Με υπομονή και ζήλο, ολοκληρώσαμε τον κώδικα που χρειάστηκε για να υλοποιηθεί το παιχνίδι (Εικόνα 4). Η δυσκολία το παιχνιδιού ήταν ότι δεν χρησιμοποιούμε καθόλου το πληκτρολόγιο ή το ποντίκι άρα δεν ήταν αξιόπιστες οι προσπάθειές μας να το ελέγξουν μέχρι να συνδέθεί η κατασκευή lego. Επομένως το τελευταίο βήμα της υλοποίησης ήταν αυτή η σύνδεσή τους. Στο σημείο αυτό χρησιμοποιήσαμε μια επέκταση του προγράμματος Scratch, η επέκταση «Lego Education WeDo 2.0», η οποία μας επέτρεψε να τα συνδέσουμε μέσω Bluetooth. Έτσι, μπορέσαμε να δοκιμάσουμε αν λειτουργεί χωρίς το ποντίκι ή το πληκτρολόγιο παρά μόνο με το χειροκίνητο πιάτο.

Εικόνα 4: Σκηνή από τη δημιουργία του εκπαιδευτικού παιχνιδιού στο πρόγραμμα Scratch

    ­

Εικόνα 5: Σημεία από τον κώδικα του παιχνιδιού (χειροκίνητο πιάτο και τρόφιμα)

5. Συμπεράσματα

Μόλις ολοκληρώσαμε τις διαδικασίες με τη δημιουργία του παιχνιδιού εκφράσαμε την χαρά πως μέσα από ένα διασκεδαστικό και παράλληλα εκπαιδευτικό παιχνίδι που κατασκευάσαμε οι ίδιοι, θα μάθουμε στους φίλους μας πως μπορούν να εντάξουν μια ισορροπημένη υγιεινή διατροφή στην καθημερινότητά τους. Επεκτείναμε τις γνώσεις μας σε νέες εντολές προγραμματισμού καθώς και εξασκηθήκαμε στις βασικές αρχές του προγραμματισμού. Με μεγάλη χαρά και διασκέδαση χρησιμοποιήσαμε την φαντασία μας για να κατασκευάσουμε μια δική μας δημιουργία από lego και να την εντάξουμε στο παιχνίδι μας. Με τον τρόπο αυτό μάθαμε πόσο σημαντική είναι η σωστή διατροφή για το ανθρώπινο σώμα παίζοντας ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Βιβλιογραφία

1. Μελιάδου, Ε., Νάκου, Α., Γκούσκος, Δ.,& Μειμάρης, Μ. (2011). Ψηφιακή Αφήγηση Μάθηση και Εκπαίδευση. 6^th International Conference in Open & Distance Learning.

2. Μυσιρλάκη, Σ. (. (2014). Εκπαιδευτικά παιχνίδια και ηλεκτρονική μάθηση: διερευνώντας την κοινωνική διάσταση των πολυχρηστικών διαδικτυακών παιχνιδιών (MMOGs). Master's thesis.

3. Χατζηαλεξιάδου, Μ. (2012). Ηλεκτρονικά παιχνίδια στην εκπαίδευση. ανάπτυξη μαθησιακής εμπειρίας με χρήση του εικονικού κόσμου Second life και αξιολόγησή της (Doctoral dissertation).

5. Egenfeldt-Nielsen Simon, Smith Jonas Heide et Tosca Susana Pajares, Understanding Video Games. The Essential Introduction, New York, Routledge, 2009.

4. https://el.wikipedia.org/wiki/Scratch