Περίληψη

Tα Social Media έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων. Τα παιδιά ως μέλη της κοινωνίας του σύγχρονου ψηφιακού κόσμου επηρεάζονται και συμμετέχουν σε αυτά. Στο πλαίσιο, λοιπόν, του μαθήματος της Πληροφορικής, οι μαθητές της ΣΤ΄τάξης υλοποίησαν μία έρευνα με θέμα τη χρήση και την επίδραση των ηλεκτρονικών συσκευών και των social media στη ζωή τους. Αφορμή στάθηκε ο εορτασμός της Ημέρας Ασφαλούς Διαδικτύου, που κάθε χρόνο τιμούμε στο σχολείο μας. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν όλοι οι μαθητές της Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης του σχολείου μας. Τα παιδιά, μετά από την απάντηση των ερωτηματολογίων, πέρασαν τα αποτελέσματα στο εργαλείο Excel για την στατιστική ανάλυση. Στόχος της συγκεκριμένης έρευνας είναι να καταγραφεί η σχέση που έχουν τα παιδιά σχολικής ηλικίας με τις ηλεκτρονικές συσκευές και τα κοινωνικά δίκτυα αλλά και η επίδραση των παραπάνω στην καθημερινότητα και την ψυχολογία τους.

Λέξεις κλειδιά: social media, έρευνα, excel.

Κατεβάστε πατώντας εδώ την παρουσίαση των παιδιων σε Powerpoint.

1. Αφόρμηση

Κάθε χρόνο τιμούμε στο σχολείο μας την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου, συμμετέχοντας σε ανοιχτές συζητήσεις και δράσεις. Η Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου διοργανώνεται κάθε χρόνο από το δίκτυο Insafe / INHOPE με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με σκοπό να προωθήσει την ασφαλή και θετική χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, ιδιαίτερα ανάμεσα σε παιδιά και νέους ανθρώπους. Με αφορμή, λοιπόν, τις συζητήσεις μας την εβδομάδα 6 έως 10 Φεβρουαρίου αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε μία έρευνα για τις ηλεκτρονικές συσκευές και τα social media και να ελέγξουμε την επίδραση των παραπάνω στην καθημερινότητα και την ψυχολογία μας.

2. Εισαγωγικά – Παιδί, νέες τεχνολογίες και Social Media

Η εξέλιξη της τεχνολογίας κατά την τελευταία δεκαπενταετία έχει φέρει σημαντικές αλλαγές στη χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών από το σύγχρονο άνθρωπο. Οι νέου τύπου αυτές συσκευές σαν κοινό χαρακτηριστικό τους έχουν τη δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο χωρίς να υπόκεινται σε χωρικούς περιορισμούς και χρονικούς περιορισμούς.

Τα μικρά παιδιά γεννιούνται σε έναν ψηφιακό κόσμο, όπου οι τεχνολογίες επικοινωνιών και το διαδίκτυο καθίστανται ολοένα και πιο προσιτές (Trevino and Morton, 2019). Τα ψηφιακά μέσα είναι απλά μέσα στις ζωές τους, ως φυσικό μέρος της καθώς ενσωματώνονται στην καθημερινή ζωή όλων (Chaudron et al., 2018).

Οι κινητές υπολογιστικές συσκευές έχουν ενταχθεί πολύ γρήγορα στις περισσότερες δραστηριότητες της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου. Η ασύρματη επικοινωνία, η συνδεσιμότητα στο διαδίκτυο αλλά και η δυνατότητα αναπαραγωγής πολυμεσικού περιεχομένου είναι μόλις μερικά από τα χαρακτηριστικά των νέων αυτών συσκευών που τα έχουν κάνει ιδιαίτερα δημοφιλή. Οι 2 κατηγορίες κινητών συσκευών που χρησιμοποιούνται περισσότερο είναι τα κινητά (smartphones) και οι ταμπλέτες (tablets).

Στις μέρες μας πλέον, κάθε οικογένεια μπορεί να αποκτήσει και έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή ή μία κινητή συσκευή, καθώς το κόστος του έχει μειωθεί σημαντικά. Αναπόφευκτα, λοιπόν, οι ηλεκτρονικές συσκευές έχουν εισχωρήσει και στην εκπαίδευση με ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον. Έρευνα που δημοσιεύθηκε από το ερευνητικό κέντρο Pew, ανέφερε ότι 24% των νέων ηλικίας μεταξύ 13 και 17 ετών συνδέονται συνεχώς με το διαδίκτυο και το 56% μερικές φορές την ημέρα.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) αποτελούν διαδικτυακές εφαρμογές που υποστηρίζουν τη δημιουργία και την ανταλλαγή περιεχομένου (Kaplan 2010 ; Haenlein, 2010). Οι άνθρωποι στα social media μιλούν, συμμετέχουν, μοιράζονται ενώ παράλληλα μέσα από την χρήση τους ενθαρρύνεται η συζήτηση, τα σχόλια, η αλληλεπίδραση και η ανταλλαγή πληροφοριών από όλα τα μέλη τους.

Oι Kaplan και Haenlein (2010), ταξινομούν τα Social Media στις εξής κατηγορίες:

• συνεργατικά προγράμματα (π.χ. Wikipedia)

• blogs

• κοινότητες περιεχομένου (π.χ. YouTube)

• ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. Facebook)

• εικονικοί και κοινωνικοί κόσμοι (π.χ. World of Warcraft, Second Life).

Ένας στους τρεις χρήστες του διαδικτύου είναι παιδί. Η χρήση Social Μedia είναι μια από τις πιο κοινές δραστηριότητες των σημερινών παιδιών και είναι σε θέση να έχουν αυτή την παρουσία λόγω της ενεργού συμμετοχής των γονέων τους στα κοινωνικά μέσα (Choi and Lewallen, 2018).

Εικόνα 1 - Εικονογραφήσεις των προτιμήσεων των παιδιών ηλικίας 8-9 ετών και του ρόλου που αποδίδουν οι οικογένειές τους στις ψηφιακές συσκευές (Chaudron et al., 2018).

3.Έρευνα

Στο μάθημα της Πληροφορικής, πραγματοποιήσαμε μία έρευνα η οποία αφορούσε στη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών αλλά και κοινωνικών δικτύων στην παιδική ηλικία. Παρακάτω γίνεται η παρουσίαση του σκοπού, η δομή του ερωτηματολογίου, η μέθοδος και η διαδικασία που ακολουθήθηκε, το δείγμα της έρευνας, το ερωτηματολόγιο που δόθηκε στα παιδιά και θα παρουσιαστούν αναλυτικά τα αποτελέσματα αυτής.

3.1 Δείγμα

Η έρευνα έγινε με δείγμα τα 300 παιδιά της Δ΄, Ε΄ και ΣΤ΄ Τάξης του σχολείου μας. Η διαδικασία πραγματοποιήθηκε τον μήνα Μάρτιο του έτους 2023. Η διάρκεια συλλογής των απαιτούμενων ερωτηματολογίων διήρκησε 5 ημέρες.

3.2 Ερευνητικό εργαλείο

Ως μέσο συλλογής δεδομένων επιλέχθηκε το ερωτηματολόγιο, το οποίο συμπληρώθηκε από τους μαθητές. Το ερωτηματολόγιο περιείχε 14 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής.

3.3 Διαδικασία

Η χορήγηση των ερωτηματολογίων υλοποιήθηκε μέσω 300 έντυπων ερωτηματολογίων που δόθηκαν στους μαθητές να συμπληρώσουν. Τα ερωτηματολόγια ήταν προσωπικά και συμπληρώθηκαν ανώνυμα με πλήρη προστασία των προσωπικών δεδομένων των μαθητών, ενώ δόθηκαν ακριβείς εξηγήσεις για την κάθε ερώτηση ξεχωριστά. Αναφέρθηκε ότι η έρευνα αυτή πραγματοποιείται για εκπαιδευτικούς και σκοπούς από τη ΣΤ΄ τάξη και ότι οι απαντήσεις όλων πρέπει να δοθούν με ειλικρίνεια, χωρίς να θεωρήσουν ότι κάποια απάντηση θα εκληφθεί ως λάθος ή ως σωστή. Τα παιδιά είχαν την απόλυτη ελευθερία στην συμπλήρωση των ερωτηματολογίων να επιλέξουν τις απαντήσεις που επιθυμούν και να εκφράσουν οποιαδήποτε απορία έχουν επί των ερωτήσεων. Η παράδοση των ερωτηματολογίων στους μαθητές πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια παιδιών της έκτης τάξης και της καθηγήτριας της Πληροφορικής μας στην αρχή της εκπαιδευτικής ώρας και ο χρόνος συμπλήρωσης δεν ξεπέρασε τα 15 λεπτά.

Χρησιμοποιήσαμε το MS Word για να δημιουργήσουμε ένα ερωτηματολόγιο με σχετικές ερωτήσεις. Στην εικόνα 2 βλέπετε το ερωτηματολόγιο που φτιάξαμε στο Word.

Εικόνα 2 - Το ερωτηματολόγιο που φτιάξαμε

3.4 Αποτελέσματα έρευνας

Αφού λάβαμε τα απαντημένα ερωτηματολόγια, στη συνέχεια, μεταφέραμε τις ερωτήσεις στο Excel ώστε να κάνουμε την ανάλυσή μας. Παρακάτω (εικόνα 3) μπορείτε να δείτε κάποια από τα γραφήματα που προέκυψαν από τη στατιστική ανάλυση στο Excel.

Τα αναλυτικά αποτελέσματα της έρευνας θα παρουσιαστούν στο μαθητικό συνέδριο πληροφορικής.

4. Δημιουργία αφίσας με συμβουλές

Μετά το τέλος της στατιστικής ανάλυσης και των αποτελεσμάτων, παρατηρήσαμε πως όλα τα παιδιά χρησιμοποιούν social media και ένα μεγάλο ποσοστό αυτών έχει δικό του προφίλ. Σκεφτήκαμε, λοιπόν, να δημιουργήσουμε μία αφίσα με εικόνες και συμβουλές προς τους χρήστες των κοινωνικών μέσων δικτύωσης για ασφαλή και ορθή συμπεριφορά σε τέτοιου είδους πλατφόρμες. Παρακάτω βλέπετε κάποιες φωτογραφίες από τη δουλειά μας στο μάθημα της Πληροφορικής και το πρόγραμμα ζωγραφικής Paint.

5.Επίλογος

Οι συνθήκες ανάπτυξης της τεχνολογίας της πληροφορικής και των επικοινωνιών αλλάζουν με γοργούς ρυθμούς. Tα Social Media έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων και εξαιρετικά δημοφιλή στην παιδική ηλικία. Τα παιδιά ως μέλη της κοινωνίας του σύγχρονου ψηφιακού κόσμου επηρεάζονται και συμμετέχουν σε αυτά, και η χρήση των Social Media στην παιδική ηλικία, αποτελεί ένα σπουδαίο αντικείμενο έρευνας.

5.1 Σύνοψη και συμπεράσματα

Μέσα από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση, διαπιστώθηκε η εκτεταμένη χρήση των Social Media και οι συνήθειες των παιδιών σε αυτά.

Η πλειοψηφία των παιδιών έρχεται σε επαφή με τις ψηφιακές συσκευές που συνδέονται στο διαδίκτυο σε ηλικία μικρότερη των 7 ετών. Τα παιδιά εκτίθενται σε πολλούς κινδύνους και σε ποσοστό 85% παραδέχονται ότι έχουν κάποια αρνητική επίπτωση από τη χρήση των Social Media, στην ερώτηση της αυτοαξιολόγησης. Σε αυτό, αν συνυπολογιστεί το γεγονός ότι δύσκολα παραδεχόμαστε κάποια επίπτωση στην υγεία ή τη συμπεριφορά μας, τα ποσοστά αυτά πιθανώς να είναι υψηλότερα στην πραγματικότητα. Θα πρέπει να γίνονται συχνές συζητήσεις για την υιοθέτηση σωστών πρακτικών χρήσης των Social Media (π.χ. δε συνομιλούμε με αγνώστους, δεν αποκαλύπτουμε προσωπικά μας δεδομένα, δεν ανταλλάσσουμε πολύ προσωπικές φωτογραφίες κ.α.) (Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, 2019.

Τα παιδιά δείχνουν να διακατέχονται από αρνητικά συναισθήματα όταν δεν βρίσκονται online. Επίσης, τα περισσότερα παιδιά θεωρούν τα Social Media πραγματικά θετικά στη ζωή τους. Τα χρησιμοποιούν κυρίως για ψυχαγωγία και συζητήσεις μεταξύ φίλων και συμμαθητών, ενώ το κυρίαρχο μέσω πρόσβασης σε αυτά είναι το tablet και το smartphone.

Οι γονείς σε πρώτο βαθμό και έπειτα οι εκπαιδευτικοί, θα πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί, ώστε να συμβουλεύουν και να καθοδηγούν τα παιδιά στην πορεία τους μέσα στον τεχνολογικό κόσμο.

Βιβλιογραφία

1. Treviño, T. & Morton, F. 2019. Children on social media: An exploratory study of their habits, online content consumption and brand experiences. Journal of Digital and Social Media Marketing, 7( 1), pp. 88-97.

2. Chaudron, S., Di Gioia, R., Gemo, M. (2018) Young children (0-8) and digital technology, a qualitative study across Europe. Available from: https://core.ac.uk/download/pdf/159629895.pdf

3. Kaplan, A.M., Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media. Business Horizon, 53(1), pp. 59-68.

4. Choi, G.Y., Lewallen, J. (2018). Say Instagram, Kids!”: Examining Sharenting and Children's Digital Representations on Instagram. Howard Journal of Communications, 29(2), pp. 140-160.